เขมรถิ่นไทย

ภาษาเขมรถิ่นไทย เป็นภาษาเขมรที่ใช้พูดอยู่ในประเทศไทย เป็นภาษาพื้นบ้านภาษาหนึ่งที่พูดกันอยู่ในหลายจังหวัดทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันออก เช่น สุรินทร์ ศรีสะเกษ บุรีรัมย์ และมีผู้พูดบางส่วนอยู่ในจังหวัด อุบลราชธานี ร้อยเอ็ด มหาสารคาม นครราชสีมา สระแก้ว ปราจีนบุรี ฉะเชิงเทรา และจันทบุรี

ภาษาเขมรถิ่นไทย จัดอยู่ในตระกูลภาษาออสโตรเอเชียติก สาขามอญ-เขมร ตะวันออก (Diffloth 2005) มีจำนวนผู้พูดประมาณ 1.4 ล้านคน (สุวิไลและคณะ, 2547) ภาษาเขมรที่พูดในประเทศไทยนี้ไม่มีอักษรและระบบเขียนมาก่อน ถึงแม้จะใช้อักษรเขมรมาเขียนก็คงไม่สามารถแทนได้ทุกเสียง เพราะมีความแตกต่างบางประการจากเขมรกัมพูชา ทำให้ภาษาเขมรถิ่นไทยได้รับผลกระทบจากการถดถอยทางภาษาและวัฒนธรรม การสูญเสียภาษาจะมีผลกระทบต่อการสูญเสียภูมิปัญญาและระบบความรู้ต่างๆของกลุ่มชน เช่น ปรัชญาในการดำเนินชีวิต วรรณกรรม มุขปาฐะ ดนตรี ศิลปะประดิษฐ์ พืชสมุนไพร และอื่น ๆ อีกมากมาย

งานศึกษาเกี่ยวกับภาษาเขมรถิ่นไทยในอดีต มีผู้ทำการศึกษาเรื่องระบบเสียงหลายท่าน เช่น Krissana, 1986; Prakorb, 1987; Amphon, 1996; Ponchanok, 2016. ซึ่งเป็นการศึกษาตามแนวทางภาษาศาสตร์ ต่อมานักภาษาศาสตร์จากสถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล ได้ทำงานด้านอนุรักษ์ฟื้นฟูภาษาในภาวะวิกฤตและภาษาที่มีการถดถอยทางวัฒนธรรม จึงได้ร่วมทำงานกับชุมชนเขมรถิ่นไทยเพื่อส่งเสริมให้ชุมชนได้ทำงานวิจัยเพื่อท้องถิ่นตามความต้องการของตนเองตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 เป็นต้นมา รวมทั้งสร้างระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทยด้วยอักษรไทย โดยได้รับการรับรองจากราชบัณฑิตยสภา และพิมพ์เป็นคู่มือระบบเขียนภาษาเขมรถิ่นไทย อักษรไทยในปี พ.ศ. 2556